Sunucu altyapısında işlemci (CPU), tüm işlemleri yöneten merkezi birim olarak görev yapar. Güçlü bir işlemci, aynı anda çoklu görevi verimli şekilde gerçekleştirir, yoğun kullanıcı taleplerine hızlı yanıt verir ve karmaşık hesaplama işlemlerini sorunsuz yönetir. Özellikle sanallaştırma, veritabanı süreçleri, web erişim trafiği ve HPC uygulamaları, işlemci performansından doğrudan etkilenir.
Sunucu İşlemcilerinin Donanımsal ve Enerji Verimliliği Açısından Önemi
İstemci taleplerini karşılayan, sorgu işleyen ve donanım kaynaklarını yöneten sunucu işlemcileri, sistemin temel bileşenlerinden biridir. Çok çekirdekli ve paralel işlem destekli yapıları sayesinde binlerce işlem aynı anda sorunsuz biçimde yürütülebilir. Bu durum, özellikle gecikme süresi, tepki hızı ve işlem yoğunluğu gibi performans kriterlerine doğrudan etki eder.
Fakat işlemcilerin önemi yalnızca işlem gücüyle sınırlı değildir. ECC belleklerle çalışabilmeleri, veri güvenliğini artırır. Düşük enerji tüketimleri sayesinde işletme maliyetlerini düşürürken, soğutma sistemlerine olan ihtiyacı da azaltır. Gelişmiş bellek mimarisi ve bağlantı teknolojileri desteği ile sunucular, modern altyapılara entegre edilebilir.
AMD EPYC Nedir?
EPYC, AMD’nin Zen mimarisiyle geliştirdiği sunucu odaklı işlemci serisidir. Ryzen ailesiyle benzer çekirdek yapısını kullanan EPYC, veri merkezlerine yönelik çok sayıda iyileştirme ile sunulur. Yüksek çekirdek sayıları, geniş PCIe bant genişliği ve büyük bellek kapasitesi desteği bu seriyi kurumsal iş yükleri için ideal hale getirir.
EPYC İşlemcilerde Gelişmiş Mimari Özellikler ve Güvenlik Katmanları
AMD EPYC işlemciler, modüler chiplet mimarisi kullanarak her biri merkezi bir I/O yongasına bağlı çoklu çekirdek kümesi ile geliştirilmiştir. Bu yaklaşım, geleneksel monolitik tasarıma göre daha esnek yapılandırma ve daha iyi üretim verimliliği sunar. Başlangıçtan itibaren 8 kanal bellek destekleyen EPYC, Genoa ile 12 kanal DDR5 ve 128 PCIe 5.0 hattı desteğine ulaşmıştır.
Milan-X ailesi, yüksek hacimli L3 cache yapısıyla belirli iş yüklerinde yüksek başarımlar sağlar. Donanımsal sanallaştırma izolasyonu sunan SEV teknolojisi, veri güvenliğini artırır. Bazı modeller sadece tek soketli kurulumlara özelken, çift soketli altyapılar için optimize edilmiş versiyonlar kaynakları eksiksiz kullanabilir.
Xeon vs EPYC Hangisi
Sunucu donanımı planlanırken, AMD EPYC ile Intel Xeon işlemcileri genellikle doğrudan karşılaştırılır. Her ikisi de performans açısından güçlüdür; ancak mimari yaklaşım ve donanımsal yetenekler farklılık gösterir. Bu karşılaştırma yazısında, çekirdek adedi, işlem başına çevrim (IPC), TDP değerleri, bellek kanalı desteği ve PCIe hattı sayısı gibi kriterlerle iki seri değerlendirilir.
Çekirdek Sayısı ve İş Parçacığı
AMD EPYC işlemciler, özellikle son nesillerde çekirdek sayısı açısından belirgin bir üstünlüğe sahip. Örneğin:
- İlk Nesil: EPYC Naples (7001 serisi) en fazla 32 çekirdek sunarken, rakip Intel Xeon Scalable en fazla 28 çekirdeğe sahiptir.
- İkinci Nesil: EPYC Rome (7002 serisi) çekirdek sayısını 64’e çıkarırken, Intel’in aynı döneme yakın piyasaya sürdüğü Xeon Cascade Lake Refresh ve Cooper Lake işlemcileri belirli modellerde 28-56 çekirdek aralığında kalmıştır.
- Üçüncü Nesil: EPYC Milan (7003 serisi) 64 çekirdek ile devam etmiştir. Intel ise 2021’de çıkan 3. Nesil Xeon Scalable Ice Lake işlemcilerinde en fazla 40 çekirdeğe ulaşmıştır.
- Dördüncü Nesil: EPYC Genoa (9004 serisi) ile AMD çekirdek sayısını 96’ya yükseltmiştir. Hatta özel versiyon Zen 4c (Bergamo) ile 128 çekirdeğe ulaşıyor. Intel tarafında 2023’te çıkan Sapphire Rapids tabanlı 4. Nesil Xeon Scalable işlemciler en fazla 60 çekirdek sunabilmektedir.
IPC (Talimat Başına İşlem) ve Tek Çekirdek Performansı
İşlemci performansını belirleyen temel faktörlerden biri de IPC yani talimat başına işlem yeteneğidir. Uzun yıllar boyunca Intel, IPC ve tek çekirdek performansında liderliği elinde tutarken, AMD Zen 2 ve Zen 3 mimarileriyle bu farkı önemli ölçüde kapatmıştır. Zen 4 tabanlı EPYC Genoa işlemciler, artırılmış saat hızları ve mimari geliştirmeler sayesinde tek çekirdek performansında rekabetçi seviyeye ulaşmıştır.
Bellek Bant Genişliği ve Kapasitesi
Sunucu uygulamalarında yalnızca işlem gücü değil, bellek erişim hızı da performansı doğrudan etkileyen bir başka unsurdur. AMD EPYC işlemciler, ilk günden itibaren geniş bellek kanalı desteğiyle dikkat çekmiştir. Naples, Rome ve Milan nesillerinde 8 kanal bellek desteği sunulurken, Intel’in bu düzeye ulaşması 2021 yılında çıkan Ice Lake serisine kadar mümkün olmamıştır.
AMD, Genoa ile birlikte 12 kanal DDR5 bellek desteği sunarak bu alanda da fark yaratmıştır. Geniş bellek kanalı, bellekten gelen verilerin işlemciye daha hızlı ulaşmasını sağlar ve özellikle büyük veri işleme, veritabanı yönetimi ve bilimsel hesaplamalarda önemli bir avantaj oluşturur.
Intel® Xeon®’dan AMD EPYC İşlemcilere Geçmek İçin 5 Neden
Yüksek Frekanslı İşleme
Daha yüksek frekanslı CPU’lar veri hareketini ve sanal makine performansını iyileştirir.
CPU frekansı arttıkça, verinin işlenme ve taşınma hızı da paralel şekilde artar. Bu sayede çok sayıda sanal makineyi aynı anda çalıştırmak ve görevleri daha hızlı koordine etmek mümkün hale gelir. Aynı zamanda, yapay zeka hızlandırıcıları ile entegrasyonlarda daha yüksek verimlilik sağlanır.
Bu bağlamda, AMD EPYC 9575F işlemcileri, Intel® Xeon® Platinum 8592+ modeline kıyasla %28’e kadar daha yüksek frekansta çalışarak GPU performansında kritik bir rol üstlenir ve bu da onları yüksek işlem gücü gerektiren sistemler için vazgeçilmez hale getirir.
Temel GPU Barındırma Görevlerinde Ortalama %50 Daha Yüksek Performans
Daha hızlı çekirdek başlatmaları, bellek değişimleri ve veri transferleri performansı artırır.
Nesil AMD EPYC işlemciler, GPU kümeleriyle yapılan derin öğrenme ve çıkarım gibi görevlerde çarpıcı performans artışları sunar. Daha hızlı çekirdek başlatma, etkin bellek yönetimi ve yüksek hızlı veri transferi, sistem genelinde ortalama %50’ye varan performans artışı sağlar. Örneğin, yapılan testlerde Grok-1 çıkarımı yaklaşık %52, Kernel başlatma süresi %30 ve bellek kopyalama işlemleri %138 oranında daha iyi sonuçlar vermiştir.
Tüm Modelleri Ve Veri Kümelerini Bellekte Tutmaya Yönelik Yüksek RAM
12 DDR5 kanalı soket başına 6 TB’a kadar RAM’i destekler
AMD’nin 5. Nesil EPYC işlemcileri, her sokette 12 DDR5 kanal desteği ile 6 TB’a kadar RAM kapasitesini mümkün kılar. Bu yüksek bellek kapasitesi, tüm modellerin ve veri kümelerinin bellekte tutulmasını sağlar; böylece okuma/yazma döngüleri minimize edilir ve disk erişimi yerine doğrudan RAM üzerinden işlem gerçekleştirilerek zaman kaybı önlenir.
%20’ye Kadar Daha Yüksesk GPU İşlemci – 6,7
AMD EPYC ana bilgisayarlarıyla ağır AI iş yüklerinde GPU performansı yükseliyor.
Yoğun yapay zeka iş yüklerinde, işlemci ve GPU arasındaki uyum performansı doğrudan etkiler. AMD EPYC 9575F işlemciler ile yapılandırılmış 8x GPU platformlarında yapılan testlerde, Intel Xeon Platinum 8592+ ile yapılandırılan sistemlere kıyasla GPU tarafında %20’ye varan performans artışı kaydedilmiştir. Özellikle Stable Diffusion XL v2 (FP8) eğitim senaryolarında ve Llama 3.1-70B (FP8) çıkarım testlerinde bu fark açık şekilde gözlemlenmiştir.
AMD EPYC Tabanlı Sunucu Kurulumu:
AMD EPYC işlemciler, mimari gücüyle dikkat çekerken pratikteki kurulumu da birçok kişinin merak ettiği konular arasında yer alıyor. Masaüstü bilgisayarlarda kullandığımız Ryzen gibi hemen al, tak, çalıştır mantığı EPYC dünyasında biraz daha kurumsal düzeyde işler. Çünkü EPYC, sıradan anakartlarla değil; sunucu sınıfı donanım altyapılarıyla uyumludur.
İlk olarak sistemin omurgasını oluşturacak olan anakart seçimiyle başlamak gerekir. EPYC işlemciler, SP3 ya da yeni nesil Genoa modelleri için SP5 soket yapısına sahip anakartlara ihtiyaç duyar. Bu anakartlar genellikle ASUS, Supermicro, Gigabyte veya Tyan gibi sunucu odaklı üreticiler tarafından sağlanır ve ECC destekli Registered DIMM (RDIMM) ya da LRDIMM belleklerle çalışacak şekilde tasarlanmıştır.
Soğutma ve kasa tasarımı da bu işlemcilerin performansı açısından belirleyici olur. Yüksek çekirdek sayısı ve güç tüketimi, doğal olarak etkili bir soğutma sistemini zorunlu kılar. EPYC işlemciler genellikle 200-400W arasında değişen TDP değerlerine sahiptir. Bu yüzden Noctua, Dynatron veya Supermicro gibi markaların özel sunucu soğutucuları tercih edilirken, sistemin yerleştirileceği kasa da yüksek hava akışı sağlayan sunucu sınıfı olmalıdır.
Donanım montajı tamamlandıktan sonra BIOS seviyesinde bazı ayarların gözden geçirilmesi tavsiye edilir. BIOS’un güncel olması sistem kararlılığı açısından kritik bir detaydır. Ayrıca SMT (Simultaneous Multithreading), bellek yapılandırmaları, sanallaştırma desteği ve güvenlik özelliklerinin aktif olduğundan emin olunmalıdır.
İşletim sistemi seçimi konusunda ise EPYC oldukça esnektir. Modern Linux dağıtımları – örneğin Ubuntu 20.04 ve sonrası, CentOS/Rocky/AlmaLinux 8+, Debian 10+ gibi sürümler – bu işlemcilerle tam uyumludur. Sunucuya bu sistemlerin kurulumu sırasında herhangi bir özel sürücüye gerek kalmaz, çoğu donanım otomatik olarak tanınır.
EPYC Sunucular Kimlere Hitap Ediyor?
KOBİ’ler İçin Tek Soketli EPYC Seçenekleri
Tek soketli sunucu sistemleri, yüksek verim ve uygun bütçeyi bir araya getirmek isteyen KOBİ’ler, ajanslar ve küçük veri merkezi kullanıcıları için mükemmel bir tercihtir. Yüksek trafiğe sahip web uygulamaları, veritabanı çözümleri, sanallaştırmaya dayalı sunucu yapıları ve ERP yazılımları bu sistemlerde sorunsuz biçimde çalıştırılabilir. 32 veya 64 çekirdekli EPYC işlemciler, güçlü IPC kabiliyeti ve geniş bellek kanalı sayesinde sistemlerin istikrarlı ve hızlı çalışmasını sağlar.
Bu sunucular; Proxmox, VMware ESXi veya Hyper-V altyapılarında aynı anda 10 ila 30 sanal makine barındırma gücüne sahiptir. Ayrıca genişletilebilir yapıları sayesinde ileride artabilecek kaynak gereksinimlerine rahatlıkla yanıt verebilirler.
Yüksek Performans Gerektiren Uygulamalarda Çift Soketli EPYC Sistemler
Çift soketli EPYC tabanlı sistemler, yapay zeka uygulamaları, büyük veri analizleri, HPC ortamları, simülasyonlar ve çok çekirdekli yoğun işlem gerektiren alanlara özel olarak geliştirilmiştir. 128 çekirdeğe kadar çıkabilen bu yapı; GPU destekli iş akışlarına sahip veri bilimcileri, araştırma merkezleri, üniversiteler ve büyük kurumsal şirketler için uygundur.
DDR5 destekli 24 kanal bellek mimarisi, yüksek hacimli veri kümelerini aynı anda işleme imkânı sunar ve RAM üzerinden hızlı işlem sağlayarak gecikmeleri en aza indirir. Ayrıca 128 PCIe 5.0 hattı ile NVMe diskler, AI hızlandırıcıları veya yüksek bant genişliğine sahip ağ donanımları rahatlıkla sisteme entegre edilebilir.
AMD EPYC ile VDS Performans Karşılaştırması
| Test Senaryosu | AMD EPYC 9354P (32C/64T) | Intel Xeon Gold 6338 (32C/64T) | Notlar |
|---|---|---|---|
| Web Sunucu (NGINX + PHP) 20K istek/s | ✅ 19.700 | 🔶 16.200 | EPYC daha az CPU kullanımıyla daha stabil |
| MySQL 1M Sorgu Benchmark | ✅ 920K sorgu/sn | 🔶 790K sorgu/sn | Daha hızlı bellek erişimi sayesinde |
| VM Başlatma Süresi (10 VDS) | ✅ 16.5 saniye toplam | 🔶 21.3 saniye toplam | Çekirdek eş zamanlı dağıtımı avantajı |
| Disk IO (NVMe RAID 1) | ✅ 1.8M IOPS | 🔶 1.3M IOPS | PCIe 5.0 avantajı hissediliyor |
| CPU Kullanım Verimliliği (%) | ✅ %82 | 🔶 %69 | AMD SMT + çekirdek sayısı etkili |
| Ortalama Gecikme (API Sunucusu) | ✅ 28ms | 🔶 37ms | Daha yüksek IPC avantajı |
SSS – EPYC Hakkında Merak Edilenler
Neden Ryzen yerine EPYC tercih edilmelidir?
Ryzen işlemciler genellikle masaüstü sistemler veya düşük yoğunluklu sunucu görevleri için tasarlanmıştır. EPYC ise ECC bellek desteği, çoklu soket uyumu, daha fazla PCIe hattı ve yüksek ölçeklenebilirlik ile kurumsal çözümlerde öne çıkar. Uzun süreli çalışma istikrarı gerektiren altyapılar için EPYC tercih sebebidir.
AMD EPYC mi yoksa Intel Xeon mu daha iyi?
İki işlemci grubu da güçlüdür ancak kullanım alanına göre farklılık gösterir. AMD EPYC, çekirdek sayısı, bellek kanalı ve PCIe hattı avantajıyla öne çıkar. Intel Xeon ise lisans kısıtlamalarının tek çekirdeğe dayandığı bazı uygulamalarda daha uygun olabilir. Çoklu sanallaştırma ve yoğun paralel işlem senaryolarında EPYC öne çıkar.
EPYC sistem kiralanmalı mı yoksa kurulmalı mı?
Donanıma yatırım yapmak istemeyen ve kısa süreli projelerde çalışan kullanıcılar için kiralama daha uygundur. Ancak birkaç yıl boyunca kullanılacaksa, EPYC donanımını satın almak ve kendi altyapınızda çalıştırmak uzun vadede daha ekonomik ve özelleştirilebilir bir çözüm sunar.
Uzak masaüstü bağlantılarında EPYC sistem performansı düşer mi?
Hayır. EPYC işlemciler, yüksek çekirdek sayısı ve bant genişliği sayesinde RDP, AnyDesk veya VNC gibi uzak bağlantılarda performans kaybı yaşamaz. Ancak I/O yoğunluğu yüksek sistemlerde QoS yapılandırmalarıyla kaynakların dengelenmesi önerilir.
Firewall olmadan EPYC ile güvenlik sağlanabilir mi?
Hayır, EPYC işlemcilerin SEV ve SME gibi donanımsal korumaları olsa da yazılımsal güvenlik çözümleri vazgeçilmezdir. Ağ güvenliği için firewall, IDS/IPS sistemleri ve ACL gibi araçların aktif olarak yapılandırılması gerekir.